Της Βασιλικής Ι. Παπακίτσου
Φιλόλογος MSc, Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεύτρια MSc
Πιστοποιημένη Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων
Οι συντροφικές σχέσεις αφορούν τους περισσότερους ανθρώπους. Ξεκινούν από μία έντονη έλξη, στη συνέχεια ερωτεύονται, υπάρχει πάθος, ένταση, και όλα αυτά τα συναισθήματα μπορούν να εξελιχθούν σε βαθιά και ουσιαστική αγάπη, που εκφράζεται με τρυφερότητα, οικειότητα, φροντίδα, ενδιαφέρον, ενσυναίσθηση, αποδοχή, θαυμασμό, σεβασμό, συντροφικότητα, κοινούς στόχους. Αυτό όμως που αποτελεί και το θεμέλιο λίθο στη σχέση του ζευγαριού είναι η εμπιστοσύνη, και η αμοιβαία δέσμευση στο Μαζί.
Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν, και αφορούν όλες τις πτυχές της συμβίωσης, η εδραίωση συναισθήματος ασφάλειας, οικειότητας, ηρεμίας, ισορροπίας που οδηγούν βαθμιαία στην ατομική και κοινή ευτυχία του ζευγαριού.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό το ζευγάρι να βρει τρόπους να διευθετεί τα προβλήματα και τις δυσκολίες που προκύπτουν με έναν τρόπο που θα είναι αποτελεσματικός, χωρίς γκρίνια, καβγάδες, και ανταγωνισμούς. Η έλλειψη επικοινωνίας και ουσιαστικού διαλόγου απομακρύνουν το ζευγάρι, ενώ απομονώνονται και ψυχραίνονται οι σχέσεις τους. Όλα αυτά αθροίζονται με αρνητικό πρόσημο για τη μελλοντική βιωσιμότητά του και ευτυχή εξέλιξή του.
Ο Gottman (1994), αναφέρει τρόπους, τεχνικές, που μπορεί να οδηγήσουν το ζευγάρι να ενισχύσει τις σχέσεις του. Μία τεχνική είναι «η αντίσταση στην αλλαγή». Ξεκινάει το κάθε μέλος να γίνει αυτό που επιζητά από τον άλλον. Να μπορεί να αλλάζει, να μετασχηματίζει τη συμπεριφορά του, χωρίς όμως να χάνει την προσωπικότητά του, την ατομικότητά του, αλλά να μπορεί να ολοκληρώνεται μέσα στη σχέση, και να αισθάνεται παράλληλα αποδοχή.
Μία άλλη τεχνική είναι η «αναλογία πέντε προς ένα». Το ζευγάρι πρέπει να μοιράζεται πέντε θετικές στιγμές για κάθε αρνητική εμπειρία, ώστε η σχέση να παραμείνει ισχυρή και σταθερή.
Είναι σημαντικό λοιπόν, να μην πέφτει σε παγίδες όπως είναι η επικριτική και η αμυντική στάση, η περιφρόνηση και η άρνηση της επικοινωνίας. Αντίθετα, θα πρέπει να ενισχύσει όλα εκείνα που εξαρχής ένωσαν το ζευγάρι και θεμελίωσαν τη σχέση του.
Να επανασυνδεθούν, να θυμηθούν, και αναγνωρίσουν τη συναισθηματική τους σύνδεση, να αναπτύξουν πίστη στη σχέση τους, δέσμευση, πεποίθηση ότι θα τα καταφέρουν. Να μοιραστούν σκέψεις, προβληματισμούς, συναισθήματα, να επικοινωνήσουν ουσιαστικά. Αυτό που χρειάζεται είναι να ενισχυθεί η συντροφικότητα του ζευγαριού μέσα από το μοίρασμα, το νοιάξιμο, την τρυφερότητα, μέσα από κοινές δραστηριότητες.
Καθημερινές, μικρές συνήθειες, μπορούν να κάνουν θαύματα στη σχέση του ζευγαριού. Όπως, να δείχνουν προσοχή σε όσα λέει ο σύντροφος, να αξιοποιούν στο μέγιστο βαθμό την ενεργητική ακρόαση και τη γλώσσα του σώματος. Να περνούν χρόνο μαζί, να είναι εκεί ο ένας για τον άλλον, να ενισχύσουν το «Εμείς», να δείχνουν ενσυναίσθηση, φροντίδα, να μιλούν και να νιώθουν ότι ακούγονται. Με τη σωματική, συναισθηματική και ψυχική εγγύτητα ενισχύεται το δέσιμο του ζευγαριού.
Επίσης, προτείνει την τεχνική των «πέντε μαγικών ωρών» ανά εβδομάδα. Το ζευγάρι επιλέγει να κάνει πράγματα διασκεδαστικά, που αρέσουν και στους δύο, να περνούν χρόνο μαζί συζητώντας, γελώντας, συντροφεύοντας ο ένας τον άλλον στην καθημερινότητα. Βοηθούν πάρα πολύ το ζευγάρι η αναγνώριση της προσωπικότητας του άλλου, αλλά και της προσφοράς του. Επίσης, η θετική συμπεριφορά, η κατανόηση και η ικανοποίηση των αναγκών του συντρόφου, η αναγνώριση λαθών, αστοχιών στη συμπεριφορά, και από τους δύο, αλλά και η επιβεβαίωση ότι το κάθε μέλος θα διεκπεραιώσει τις ευθύνες που έχει αναλάβει. Τότε το ζευγάρι έρχεται πιο κοντά, ανανεώνονται και οι ίδιοι ως άτομα αλλά και η σχέση τους. Έχει αποδειχθεί πως η καταγραφή και μόνο όσων μας χαροποιούν από το σύντροφο μπορεί να επιφέρει βελτίωση στη σχέση στο 70% των ζευγαριών (Goldstein, 1972).
Επιπρόσθετα, θα βοηθούσε το ζευγάρι να ακολουθούν τις «τελετουργίες ένωσης» που συμβάλλουν στην ενδυνάμωση της σχέσης. Να μοιραστούν ένα φιλί των έξι δευτερολέπτων, το να τρώνε μαζί αντικρυστά, να ασκούνται μαζί, να συνομιλούν καθημερινά για 30΄ και να μοιράζονται τις εμπειρίες τους. Αυτός ο διάλογος συμβάλλει όχι μόνο στη μείωση του άγχους, αλλά ενδυναμώνει και τη συναισθηματική σχέση του ζευγαριού. Να προγραμματίζουν μία φορά το χρόνο διακοπές μόνοι τους, ώστε να επανασυνδεθούν σε όλα τα επίπεδα.
Τέλος, ο Gottman (1999), προτείνει «επτά αρχές της λειτουργικής σχέσης» που θεωρεί ότι μπορούν να αποτρέψουν μία σχέση από το χωρισμό. Πρόκειται, για την «ενίσχυση του χάρτη της αγάπης», όπου γνωρίζουμε το σύντροφό μας όσο περισσότερο μπορούμε. Το «ενδιαφέρον και η αναγνώριση των επιτευγμάτων του άλλου», καθώς και η έκφραση θαυμασμού για αυτά. Τη «στροφή του ενός προς τον άλλο», το να «αφήσεις το σύντροφό σου να σε επηρεάσει», την «επίλυση των προβλημάτων που λύνονται», χωρίς να τα αφήνουν να διαιωνίζονται και να κλιμακώνονται. Το «να μην παραιτούνται» από κάθε προσπάθεια υπερνίκησης των προβλημάτων, τη «δημιουργία κοινού νοήματος σε σχέση με τις αξίες και την εξέλιξη της σχέσης», που οδηγεί στη δημιουργία ισχυρών δεσμών για τη διατήρηση της σχέσης.
Σε κάθε περίπτωση, η αγάπη, η αποδοχή, η ενσυναίσθηση, η δέσμευση, η εμπιστοσύνη, η φροντίδα, η ασφάλεια, ο αλληλοσεβασμός, ο διάλογος και η επικοινωνία, αποτελούν τους θεμέλιους λίθους μιας ευτυχισμένης συντροφικής σχέσης.