Της Βασιλικής Ι. Παπακίτσου
Φιλόλογος MSc, Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεύτρια MSc
Πιστοποιημένη Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων
Ο εκπαιδευτικός ως μέλος ενός οργανωμένου κοινωνικού συνόλου, του σχολείου, καλείται να διαδραματίσει έναν ρόλο με συγκεκριμένες απαιτήσεις. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού διασυνδέεται άμεσα με το ευρύτερο κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματώνεται.
Στη σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει ο εκπαιδευτικός είναι πολυσύνθετος, πολυεπίπεδος, πολυδιάστατος, ενώ απομακρύνεται από τα παραδοσιακά πρότυπα.
Ο σύγχρονος εκπαιδευτικός καλείται να παίξει το ρόλο του παιδαγωγού, του συντονιστή, του διαμεσολαβητή, του καθοδηγητή, του συμβούλου, του εμψυχωτή, του αξιολογητή, του εκπαιδευτικού, του φύλακα, και του υπαλλήλου με γραμματειακές υποχρεώσεις.
Στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο μαθησιακό περιβάλλον, διαμορφώνονται χαρακτηριστικά όπως η εξέλιξη της τεχνολογίας και η ένταξή της στη μαθησιακή διαδικασία, ο καταιγισμός των πληροφοριών, η εξέλιξη της γνώσης σε όλα τα επίπεδα, και οι παγκόσμιες κοινωνικοπολιτισμικές αλλαγές. Ο ρόλος που καλείται σήμερα να διαδραματίσει ο εκπαιδευτικός αποκτά και κοινωνική διάσταση.
Μέσα σε όλα αυτά, αν προσθέσουμε την πανδημία Covid -19, την οικονομική κρίση, και τις κλιματικές αλλαγές, και τις επιπτώσεις τους στην καθημερινότητα των πολιτών, ο ρόλος του εκπαιδευτικού κρίνεται ακόμη πιο σημαντικός.
Η προσωπικότητα του εκπαιδευτικού αποδεικνύεται καταλύτης για τη διαχείριση της πολύπλοκης καθημερινότητας στο σχολείο. Δεν απαιτούνται μόνο γνώσεις, ενημέρωση σε όλες τις σύγχρονες εκπαιδευτικές και διδακτικές εξελίξεις, αλλά και ισχυρή παιδαγωγική κατάρτιση. Επίσης, δεξιότητες ενσυναίσθησης, επικοινωνίας και αποδοχής, ώστε να είναι κοντά στις ανάγκες των μαθητών του, να τους υποστηρίζει ψυχικά, συναισθηματικά, ηθικά, γνωσιακά, μέσα από την ανάπτυξη ισχυρών διαπροσωπικών σχέσεων μαζί τους.
Για να το πετύχει αυτό, στο σύγχρονο σχολείο, αξιοποιεί τη μαθητοκεντρική διδακτική προσέγγιση, που ενισχύει το διάλογο, την επικοινωνία, την ανταλλαγή απόψεων, σκέψεων, συναισθημάτων και ενεργοποιεί τη διάδραση μεταξύ των μαθητών. Επιπλέον, αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες (ΤΠΕ) κατά τη μαθησιακή διαδικασία, την ομαδοσυνεργατικότητα, καινοτόμες διδακτικές προσεγγίσεις ερευνητικού και διαθεματικού περιεχομένου, τα projects, τη συμμετοχή των μαθητών του σε πλήθος σχολικών και διασχολικών δράσεων, πολιτιστικού και μορφωτικού χαρακτήρα. Όταν οι συνθήκες το απαιτούν, αξιοποιεί και την τηλεκπαίδευση.
Αναλαμβάνει ο ίδιος ευθύνες για τη δημιουργία κλίματος επικοινωνίας και συνεργασίας για όσα διδάσκει. Όλα αυτά, με γνώμονα τις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες, και τα ενδιαφέροντα των μαθητών του, ώστε να συμμετέχουν ενεργά στη γνώση, να αποκτήσουν κριτική σκέψη, να ενισχυθεί η φαντασία και η δημιουργικότητα τους.
Βασικός στόχος του εκπαιδευτικού είναι να συμβάλει στη διαμόρφωση των μελλοντικών ενεργών πολιτών, μιας σύγχρονης πολυπολιτισμικής κοινωνίας, με βασικά χαρακτηριστικά τους, το σεβασμό στη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ελευθερία, τη διαμόρφωση εθνικής συνείδησης και ταυτότητας. Παράλληλα, την αλληλεγγύη, τη συνεργασία, την ομαδικότητα, την ανεκτικότητα, και τις δημοκρατικές αρχές διαχείρισης της καθημερινότητάς τους, την αποδοχή της διαφορετικότητας, την ενσυναίσθηση και το σεβασμό στο συνάνθρωπο.
Ιδιαίτερα σήμερα, που η κοινωνία μας βιώνει ακραίες μορφές συμπεριφοράς των νέων στην προεφηβική και εφηβική ηλικία, η διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας στα σχολεία μας, που απομακρύνει τους νέους από στερεοτυπικές, ρατσιστικές και φανατικές συμπεριφορές, κρίνεται και αναγκαία και απαραίτητη.
Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό, να αναφερθεί η σημασία της υποστήριξης των εκπαιδευτικών και από την κοινωνία, και τις οικογένειες των μαθητών, αλλά και τους ίδιους τους μαθητές. Συχνά απαξιώνεται ο εκπαιδευτικός και το έργο του. Αυτό επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τον εκπαιδευτικό. Αποτελεί τροχοπέδη σε κάθε προσπάθειά του να διαχειριστεί δυσκολίες και προβλήματα που καθημερινά προκύπτουν.
Αντίθετα, η ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης και επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικών – γονέων, αλλά και εκπαιδευτικών – μαθητών, θα μπορούσε να λειτουργήσει θετικά, βοηθώντας τον εκπαιδευτικό να ανταποκριθεί αποτελεσματικότερα στο δύσκολο και απαιτητικό ρόλο του.
Άλλωστε, ο εκπαιδευτικός ασκεί λειτούργημα. Ας μην ξεχνάμε, πως η αγάπη του για τα παιδιά, η αέναη προσπάθειά του για το καλύτερο, «αγκαλιάζει» το πιο σημαντικό, το πιο σπουδαίο, το πιο ελπιδοφόρο κομμάτι της κοινωνίας μας, τα παιδιά μας, το μέλλον μας.