Ο Γιώργος Τσουρούτας (Πρωταθλητής Ξιφασκίας, Φυσικός – Μετεωρολόγος) γράφει:
Πολλοί λένε ότι μέσα από τις εμπειρίες έρχεται η έμπνευση και επειδή δεν είχα τη φαντασία ως εφόδιο στη ζωή μου, πήρα το όπλο μου… -όχι τη σπάθη μου (ένα από τα τρία ολυμπιακά ξίφη)- αλλά την περιέργειά μου, την «κόλλησα» στις εμπειρίες μιας ζωής μέσα σε αποδυτήρια και τα κουμπιά του υπολογιστή μου άρχισαν να ηχούν αυτόματα. Ένας πολύ σοβαρός τραυματισμός με έβγαλε μοιραία εκτός των πιστών (έτσι λέγονται οι διάδρομοι ξιφασκίας, όχι δεν έχω ταλέντο στο τραγούδι…), με έφερε όμως δίπλα από αυτές να μεταδίδω τις γνώσεις μου σε παιδιά. Κάπου εκεί είναι που βλέπεις αλλιώς τα πράγματα, όταν αλλάζεις γωνία, όπως οι βασικοί νόμοι της οπτικής ορίζουν.
Στη στήλη αυτή θα προσπαθήσω να σας βάλω μέσα στο μαγικό χώρο του αθλητισμού και από το ταξίδι μας αυτό να μάθουμε πώς θα κάνουμε εφόδια για τη ζωή μας τα όσα απλόχερα μας προσφέρει το υγιές κομμάτι του.
Στην πρώτη αυτή προσπάθεια, πέραν της γνωριμίας μας, σκοπός είναι να μιλήσουμε για έναν πολύ σημαντικό παράγοντα (όχι μόνο στη ζωή του αθλητή), γενικότερα στη ζωή του ανθρώπου και ειδικά του νέου: την διατροφή.
Το πάθος μου για την ιστορία όρισε ως αφετηρία την αρχαία Ελλάδα. Ελάτε να γνωρίσουμε τις συνήθειες των προγόνων μας, να εντοπίσουμε τα σωστά, τα λάθη, τα κοινά, αλλά κυρίως τη διαχρονικότητα της υγιεινής διατροφής, έτσι ώστε να καταλήξουμε σε κάποια ασφαλή συμπεράσματα, τα οποία θα μας βοηθήσουν, εάν τα εντάξουμε στην καθημερινότητά μας (αθλούμενοι και μη), να δούμε σημαντική διαφορά όχι μόνο στο σώμα μας, αλλά κυρίως στην ψυχολογία μας.
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά.
Οι αρχαίοι Έλληνες, ανεξάρτητα από την τάξη στην οποία ανήκαν, είχαν στο διατροφικό τους πρόγραμμα μονάχα τρία γεύματα (λίγα όπως η επιστήμη της διατροφολογίας επιτάσσει στις μέρες μας), όμως πρέπει να αναλογιστούμε τους ρυθμούς, τις συνήθειες και φυσικά τις ανάγκες των οργανισμών τότε, διότι όλοι οι εξωτερικοί παράγοντες που επηρεάζουν την διατροφή έχουν αλλάξει άρδην.
Το πρωινό τους περιελάμβανε σύκα, μέλι, λευκό τυρί και αλεύρι. Όπως θα καταλάβατε, τα σημερινά smoothies έχουν την βάση τους στην αρχαία Ελλάδα και το παραπάνω παρουσιάζεται σε κείμενο του Πλάτωνα. Σε ένα δοχείο χτυπούσαν τα υλικά και προσθέτοντας νερό και λίγο κρασί στο τέλος έπαιρναν το πρώτο τους γεύμα (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, φυτικές ίνες όλα στο ποτήρι τους).
Στο μεσημεριανό γεύμα συνήθιζαν να τρώνε όσπρια, λαχανικά (τα οποία δεν υπήρχαν σε αφθονία και ήταν ένδειξη πλούτου), ψάρια και κυνήγι (λαγούς, ορτύκια, κ.ά). Το κρέας ήταν εκτός διατροφικών συνηθειών της πλειοψηφίας. Ο Πλάτων και άλλοι φιλόσοφοι της εποχής, όπως αναφέρεται σε κείμενα, ακολουθούσαν την «Πυθαγόρειο δίαιτα», μια παραλλαγή της σημερινής vegan.
Αντιθέτως, το ψάρι ήταν ιδιαίτερα αγαπητό και βασικό στοιχείο της διατροφής αλλά και προϊόν αισχροκέρδειας, μιας και υπάρχουν πολλές αναφορές στις οποίες συναντάται το φαινόμενο της υπερτίμησής του. Τόσο τα κρέατα όσο και τα ψάρια ψήνονταν σε φούρνους, ενώ τα κυνήγια σε σούβλες. Επίσης για ιδιαίτερη νοστιμιά προσέθεταν άνηθο, δυόσμο, όπως και καρυκεύματα (αλάτι, ρίγανη, θυμαρι και κύμινο).
Το δείπνο (όπως και κάθε γεύμα) ήταν πολύ σημαντικό για τους αρχαίους Έλληνες, όχι τόσο για την ποσότητα και την ποικιλία, όσο για την συντροφιά. Θεωρούνταν μίασμα να τρώει κανείς μόνος. Τα δείπνα έπαιρναν τη μορφή συμποσίου με πολύ κρασί, άρτο και πίτες, όπως ο «όφωρος» (ζύμη, σουσάμι, μέλι), τυρί και φρούτα. Στόχος ήταν η συζήτηση, το γέλιο και το «φιλοσοφείν» με καλή παρέα.
Όσον αφορά στην αθλητική διατροφή, μόνο εκεί υπάρχουν αρκετές αναφορές στο κρέας και την σημασία του στις επιδόσεις (κυρίως κοτόπουλο και χοιρινό και λιγότερο μοσχάρι). Το κρέας, παρότι χρησιμοποιούταν στις θυσίες, ήταν επίσης ακριβό, ωστόσο γνώριζαν το πόσο βοηθάει στην ανάπλαση και διόγκωση των μυών και οι γυμναστές υποχρέωναν τους αθλητές τους σε κρεατοφαγία. Δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός ότι ο “Μέλανας ζωμός” των Σπαρτιατών αποτελούνταν από χοιρινό κρέας, αλάτι, ξύδι και αίμα. Οι σημερινές ενεργειακές μπάρες για τους αρχαίους αθλητές ονομάζονταν “σήσαμις” (μέλι και σουσάμι), κάτι σαν το παστέλι, όπου τους προσέφεραν τις απαραίτητες ποσότητες υδατανθράκων με στόχο τη βελτίωση των επιδόσεων και κυρίως της αντοχής.
Συνοψίζοντας, το «μέτρον Άριστον» κυριαρχούσε στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων, καθότι αποδεικνύονται λιτοδίαιτοι. Έτρωγαν τόσο ώστε να ερεθίσουν απλώς το στομάχι τους και όχι με λαιμαργία. Το ίδιο δεν συνέβαινε βέβαια με το κρασί που εκτός του ότι χρησιμοποιούταν σε όλα τα γεύματα και τις συνταγές, προοριζόταν και «προς πόσιν». Από την άλλη μεριά, έθεσαν τις βάσεις της σημερινής μεσογειακής διατροφής με τα λαχανικά, τα φρούτα, το ελαιόλαδο, το μέλι και τον «άρτο». Τέλος, συνδυάζοντας τις πληροφορίες του ταξιδιού μας, με τα αποτελέσματα επίκαιρων επιστημονικών ερευνών μπορούμε με ασφάλεια να καταλήξουμε στα εξής:
1. Τα καθημερινά μας γεύματα πρέπει να είναι 4-6 σε μικρές ποσότητες και κάθε πιάτο μας να αποτελείται 60-75% από φυτικές τροφές και μόνο το υπόλοιπο από ζωικής προέλευσης. Ούτε λόγος για επεξεργασμένα προϊόντα!
2. Ο «οίνος ευφραίνει καρδίαν», αλλά όχι παραπάνω από ένα ποτήρι την ημέρα, καθότι διαφορετικά αραιώνει την πυκνότητα του αίματος και προκαλεί σημαντικά προβλήματα στο ήπαρ.
3. Οι αθλητές καλό θα είναι να λαμβάνουν γενικότερα μεγαλύτερη ποσότητα πρωτεϊνών. Πριν την προπόνηση θα ήταν ιδανικό ένα γεύμα πλούσιο σε υδατάνθρακες όπως η “σήσαμις”.
4. Να αποφεύγουμε τη ζάχαρη και τα λιπαρά και να τα αντικαθιστούμε με μέλι, φρούτα και λαχανικά, καθώς εκτός από τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας, αυτές οι δύο τροφές είναι υπεύθυνες και για καρκινογενέσεις.
5. Να αθλούμαστε όσο μπορούμε και κυρίως αερόβια άσκηση, καθώς έτσι ενεργοποιούμε τον μεταβολισμό μας, δημιουργούμε καύσεις, άρα σώμα για παραλία..
6. Πολύ νερό! Η κατανάλωση του βοηθά στην απώλεια περιττού βάρους και στη λήψη σημαντικών στοιχείων λειτουργίας του οργανισμού.
Να θυμάστε ότι το κορμί κτίζεται κατά κόρον στην κουζίνα και όχι στο γυμναστήριο!
